کد مطلب:19130 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

آيا صرف ارائه طريق در اصلاح اخلاق و تهذيب نفس كافي است؟

اخلاق و تهذيب نفس،كه از برجسته‎ترين برنامه‎هاي آموزنده اسلام است، داراي دو بخش است:

بخش نظري و ارائه راه فكري؛ بخش عملي و ارائه عيني راه پرورش و اصلاح روح.

هرگز با بخش نخست همه قسمت‎هاي مربوط به تعليم حكمت پايان نمي‎پذيرد؛ زيرا تنها با آشنا شدن به آيين نامه تزكيه و بخشنامه تهذيب روح، صفاي ضمير حاصل نمي‎شود، همانند علم طبّ كه بدون تجربه عملي سودمند نيست. گرچه ممكن است صرف تعليم، بعضي از منافع حكمت عملي را به همراه داشته باشد، لكن بدون رهبري عملي معلّم حكيم، به ثمر نهايي خود نخواهد رسيد.

وجود گرامي رسول الله(ص) مبيّن همه ابعاد قرآن بود، هم در بخش نظر، هم در بخش عمل. در بخش نظر معلّم كامل بود كه: «به غمزه مسئله‎آموز صد مدرّس شد» در مسئله عمل هم مدرّس بود؛ با يك سير، مزكّي صدها عارف واصل گرديد. هم نگاري بود كه مكتب نرفته با يك غمزه، آموزگار صدها مدرس شد، و هم دلداري بود بدون آموختن راه از ديگران و نرفتن بدنبال كسي صدها هزار سالك واصل را به دنبال خود كشاند. با يك غمزه براي حكما و علما و فقها كوشش فكري ايجاد كرد و مي‎كند، با يك نگاه براي عرفا، اوليا، زهاد، نسّاك و عبّاد كشش قلبي ايجاد كرد و مي‎كند.

گرچه راههاي دعوت حضرت رسول اكرم(ص) به سوي پروردگار، گاهي با حكمت، و زماني با موعظه، و گاهي با جدال احسن است، ليكن نحوه اين دعوتها همواره يكسان نيست؛ زيرا دعوت عملي و اجراي برنامه تهذيب نفس نه در توان الفاظ است و نه در قدرت مفاهيم و نه در استطاعت تصور و نه در استعداد تصديق ذهني.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)